Kkookolo y'olususu / Melanoma

• Ebibala ebikula mangu oba ebitakoma kukula

• Ebibala ebitawona oba ebivaamu omusaayi

• Ebibala ebikuya oba ebiluma

Bw’olaba ekintu kyonna mu bino ku lususu lwo, kikulu nnyo okulaba omusawo w’olususu amangu ddala.

Nsonga ki ezireeta Kkookolo y’olususu?

Kkookolo y’olususu esobola okuvva mu nsonga nnyingi, naye ensonga esinga obukulu kwe kuweerebwa ennyo omusana gw’enjuba. Ensonga endala mulimu:

• Okuweerebwa ennyo ekitangaala kya UV, okuva mu njuba oba mu bitanda by’okusunikirira

• Okuba n’olususu olweru ennyo oba olususu olwangu okwokebwa enjuba

• Okuba n’ebyafaayo by’kkookolo y’olususu mu maka go

• Okuba n’ebibala bingi ku lususu lwo oba ebibala ebitali bya bulijjo

• Okubeera n’obuweke obukyusa langi y’olususu

• Okuba n’enkola y’omubiri eyonoonese

Kikulu okumanya nti kkookolo y’olususu esobola okukwata abantu bonna, awatali kusosola langi y’olususu oba emyaka.

Engeri ki Kkookolo y’olususu gy’ezuulibwamu?

Okuzuula kkookolo y’olususu mu budde kikulu nnyo mu kugijjanjaba bulungi. Enkola ezikozesebwa okuzuula kkookolo y’olususu mulimu:

• Okwekebera olususu: Kino kikulu nnyo okukola buli mwezi, ng’otunuulira enkyukakyuka zonna ku lususu lwo.

• Okukebera omusawo w’olususu: Omusawo w’olususu asobola okukola okukebera okujjuvu era n’akozesa ebikozesebwa eby’enjawulo okutunuulira ebibala by’olususu.

• Okukebera kwa biopsy: Bwe kiba kyetaagisa, omusawo asobola okuggya ekitundu ky’olususu okukikebera mu labalatore.

• Okukebera okw’enjawulo: Mu mbeera ezimu, okukebera okw’enjawulo ng’okukebera MRI oba CT scan kuyinza okwetaagisa.

Kikulu okujjukira nti okuzuula kkookolo y’olususu mu budde kisobola okukyusa ennyo enkola y’obulamu bw’omuntu.

Engeri ki Kkookolo y’olususu gy’ejjanjabibwamu?

Enkola z’okujjanjaba kkookolo y’olususu ziyinza okukyuka okusinziira ku kika kya kkookolo, obunene bwayo, n’ekifo gy’eri. Enkola ezikozesebwa ennyo mulimu:

• Okulongoosa: Kino kye kisinga okukozesebwa era kizingiramu okuggya kkookolo n’olususu oluliraanye.

• Okujjanjaba n’okwokya: Kino kikozesebwa okuzikiza ebisolo bya kkookolo ng’okozesa obutale obw’amaanyi.

• Okujjanjaba n’obulabe: Kino kikozesebwa okuziyiza kkookolo okusaasaana oba okuddamu okukula.

• Okujjanjaba n’amasannyalaze: Kino kikozesebwa okuzikiza ebisolo bya kkookolo ng’okozesa amasannyalaze ag’amaanyi.

• Okujjanjaba n’eddagala: Kino kikozesebwa okuziyiza kkookolo okusaasaana mu mubiri gwonna.

Enkola y’okujjanjaba esinga obulungi esobola okukyuka okuva ku muntu ku muntu, era esobola okwetaagisa okugatta enkola nyingi ez’enjawulo.

Engeri ki gy’osobola okwetangira Kkookolo y’olususu?

Newankubadde nti kkookolo y’olususu esobola okuba ey’obulabe, waliwo engeri nnyingi ez’okwetangira:

• Kwewala okuweerebwa ennyo omusana gw’enjuba, naddala wakati w’essaawa 10:00 ez’oku makya ne 4:00 ez’olweggulo.

• Kozesa omuzigo ogw’enjuba ogw’amaanyi SPF 30 oba okusingawo buli lwe weerabika ebweru.

• Yambala engoye ezikuuma olususu lwo, ng’enkoofiira ey’obuwanvu obugazi n’essaati ez’emikono emiwanvu.

• Weewale okukozesa ebitanda by’okusunikirira.

• Yiga okumanya enkyukakyuka ku lususu lwo era okole okwekebera olususu buli mwezi.

• Genda eri omusawo w’olususu buli mwaka okukebera olususu lwo.

Ng’ogoberera enkola zino ez’okwetangira, osobola okukendeeza nnyo obuzibu bwo obw’okufuna kkookolo y’olususu.

Kkookolo y’olususu esobola okuba ey’obulabe, naye ng’olina okumanya n’enkola ez’okwetangira ezisaanidde, osobola okukendeeza nnyo obuzibu bwo. Jjukira okuwuliriza olususu lwo, okwekebera buli kiseera, era okulaba omusawo w’olususu bw’olaba ekintu kyonna ekitali kya bulijjo. Okufaayo ku lususu lwo kitegeeza okufaayo ku bulamu bwo bwonna.

Okukwatagana n’obulamu:

Ekiwandiiko kino kya kumanya busomi era tekisaana kutwlibwa nga amagezi ga basawo. Tusaba okebere n’omusawo asaanidde okusobola okufuna okulung’amya n’okujjanjaba okw’obuntu.